Buikpijn, hoofdpijn, ontregelde suikerwaarden, een hoge bloeddruk… Armoede en (geld)stress hebben een negatieve invloed op onze gezondheid. “Zowel lichamelijke als psychische klachten steken vaak de kop op wanneer er sprake is van chronische stress”, vertelt Feia Hemke. Als huisarts en onderzoeker bij Pharos doet ze actiegericht onderzoek naar een passende aanpak voor patiënten met chronische stress in Utrecht en Zeist.
Wanneer je als huisarts ergens niet helemaal de vinger achter kunt krijgen en je niet precies duidelijk hebt wat er speelt door de vele of vage klachten, dan is het noodzaak om goed door te vragen, vindt Feia Hemke. “Door de gekaderde tijd is het spreekuur vaak te kort, daarvoor is een uitgebreid gesprek of een doorverwijzing naar de praktijkondersteuner GGZ of de buurtteammedewerker nodig. Deze professionals hebben meer tijd voor de patiënt en brengen de gehele situatie van de patiënt in kaart. Ze kijken verder dan enkel de medische oorzaak, waartoe huisartsen soms geneigd zijn.”
Ook ziet ze dat mensen door armoede bepaalde zorg niet krijgen en er veel schaamte heerst als het om armoede gaat. “Mensen zullen nooit vertellen dat ze geldzorgen hebben, terwijl dit wel de oorzaak kan zijn van de klachten. Ook speelt mee dat chronische stress het probleemoplossend vermogen verkleint en een patiënt vaak in een negatieve vicieuze cirkel terechtkomt, waardoor de problemen complexer worden en soms uitlopen op een crisissituatie. Als huisarts kun je veel betekenen als je je signalerende functie serieus neemt en actie onderneemt.”
Geen geld voor specialistische zorg
Chronische stress door armoede kan dus zowel lichamelijke als psychische klachten geven. Daarnaast ziet Feia Hemke vaak dat het advies voor medicatie niet opgevolgd wordt, omdat mensen de rekening hiervan simpelweg niet kunnen betalen. “Ook doorverwijzingen naar specialistische zorg zoals fysiotherapie zijn voor veel mensen onbetaalbaar, waardoor de lichamelijke klachten verergeren en er zich soms een crisissituatie voordoet waarbij de patiënt in het ziekenhuis belandt.”
Neem de regie over
Als huisarts en onderzoeker heeft Feia Hemke schrijnende gevallen gezien. Ze noemt voorbeelden van ernstige wonden door te weinig geld voor specialistische wondzorg of te weinig zorg en medicatie in de palliatieve fase. “Ik voel me verantwoordelijk om dergelijke gevallen te voorkomen. Het is fijn om dan korte lijnen te hebben met het buurtteam, die weet wat voor financiële mogelijkheden er zijn. Er kan vaak meer vergoed worden dan je denkt. Ook binnen de praktijk; zo wordt het extra uur dat ik inplan voor de patiënt vergoed via de Achterstandsfondsen. Er zijn in Nederland veel ingangen en mogelijkheden als je maar weet waar je ze moet zoeken.” Feia Hemke benadrukt, dat het belangrijk is om de regie te nemen als je iemand met chronische stress in je omgeving hebt. “De patiënt zelf gaat de verschillende mogelijkheden en ingangen niet vinden. Iemand die gebukt gaat onder chronische stress is er door de stress vaak niet toe in staat om assertief te handelen. Een warme overdracht en toeleiding naar de juiste plek is dus van belang.”
